NGÔ ĐỨC THỌ
Diễn từ
(Tại buổi lễ trao giải thưởng Văn hoá
Phan Châu Trinh)
Kính thưa Bà NGUYỄN THỊ BÌNH
Chủ tịch Quỹ văn
hoá mang tên nhà cách mạng Phan Châu Trinh,
Các vị trong Ban
điều hành và Hội đồng Giải thưởng của Quỹ
Thưa quý đại biểu
cùng quý cử toạ,
Hân hạnh được cùng quý vị dự buổi họp mặt hôm nay,
ngước lên chân dung nhà
chí sĩ yêu nước kiệt xuất, lãnh tụ của phong trào dân chủ nhân quyền Việt Nam, chúng ta tưởng như
nhìn thấy ánh mắt như sao của cụ Tây Hồ, bên tai còn nghe vang vọng lời bình của
cụ Sào Nam:
“Ông Phan Hy Mã ta ra đời, nghiên cứu cái học của ông Lư
(Rousseau), phát huy lời nói của ông Mạnh, đem hai chữ dân quyền hò hét trong nước
như một tiếng sấm vang, làm cho bao nhiêu giấc mơ phải tỉnh dậy, mà dân ta từ
nay dần dần mới biết mình có quyền...Nay ông đã qua đời rồi mà cái chủ nghĩa của ông
ngày thêm sáng chói...”
(Phan Bội Châu, Bài Tựa Phan Tây Hồ văn
tập. Nguyên văn chữ Nho. Ngô Đức Kế
dịch. Phan Tây Hồ di thảo.
Nhà in Chân Phương 1927.)
Chính sức mạnh
tinh thần hai nhà cách mạng họ Phan nhen nhóm và thổi bùng lên trong lòng dân Việt
đã dẫn đến thành công của cuộc cách mạng 8-1945 xây dựng chế độ mới và thắng lợi của cả 3 cuộc chiến tranh
giữ nước trong thế kỷ XX cũng được thừa hưởng sức mạnh tinh thần ấy rất nhiều. Đối
với giáo dục và văn hoá chúng ta cũng đã làm được nhiều việc lớn. Có một niềm tự
hào dân tộc chân chính đã đựoc xây dựng ngay cả trong hoàn cảnh khó khăn của thời
bao cấp, chiến tranh. Quả thật có cả một dân tộc không ngừng chăm lo học tập,
ngay cả dưới làn đạn bom. Có những giá trị văn hoá cổ truyền đựoc xã
hội coi là chuẩn mực của nhiều giá trị đạo đức. Người Việt Nam ra nước ngoài được bạn bè quốc
tế quý trọng. Nay ngoái nhìn không khỏi sững sờ, cảm thấy chúng ta như người đi đường mải miết đi
nhanh và lo toan cuộc
sống, nên đánh rơi mất
nhiều tài sản quý giá! Qua đó cũng có thể thấy sự phát triển văn
hoá của chúng ta nhiều mặt còn thiếu tính vững bền. Đạo đức xã hội có nhiều mặt
sa sút hụt hẫng. Đó không
chỉ là chuyện chính trị, chuyện hình sự, đó còn là những vấn đề của văn hoá, những vấn đề tinh thần bức xúc của xã hội Việt
Nam ta hiện nay.
Quỹ Văn hoá Phan Châu Trinh đã hoạt đông dăm bảy năm
nay được đông đảo giới trí thức, doanh nhân trong ngoài nước đồng tình ủng hộ. Quỹ
lấy lời kêu gọi “khai minh dân trí, chấn hưng dân khí, hậu dân sinh” của cụ Tây
Hồ làm tôn chỉ mục đích, đó là niềm tin tươi sáng ở sự phục hưng sức mạnh tinh
thần lớn lao của dân tộc. Đó cũng chính là động lực đảm bảo cho tự do dân chủ, sự
toàn vẹn lãnh thổ và hội nhập quốc tế của nước ta phát triển vững chắc.
Ước mong hoạt động
của Quỹ ngày thêm phong phú, gây hiệu ứng chấn hưng văn hoá ngày càng mạnh mẽ, mau chóng khôi phục sức mạnh tinh
thần của quốc gia, dân tộc!
Tôi chân thành cảm tạ Hội đồng giải
thưởng của Quỹ Văn hoá Phan Châu Trinh có nhã ý khích lệ đối với công việc dịch thuật Hán Nôm của
tôi. Sự nhắc nhở của Quý Giải khiến tôi tự cảm thấy đóng góp của mình thật còn ít
ỏi, chưa thấm gì so với cống hiến của các vị tiền bối và nhiều anh chị khác hiện
nay. Đúng là tôi từng được đi học chữ Nho từ hồi nhỏ. Nhưng khi ấy ông tôi đã mất
lâu rồi, chính bà nội dắt tôi đến học chữ với cụ đồ trong họ. Thời gian và chữ nghĩa
học được cũng chẳng mấy, nhưng thuận lợi cho quá trình tự học sau này của tôi.
Không chỉ chữ Hán chữ Nôm mà bất cứ một thứ ngôn ngữ văn tự nào nếu muốn nắm vững
đi sâu đều có những khó khăn. Từ những năm 1959 – 60 tôi đã có vài tác phẩm dịch
đựoc xuất bản (đồng dịch giả của mấy tập văn học nước ngoài) Nhưng đó là chỉ là những hoạt động nhất thời,
tôi vẫn luôn tâm niệm muốn thực hiện việc dịch thuật các tác phẩm Hán Nôm của nước
ta. Nhưng muốn làm được việc này phải tự học rất nhiều, không những phải nắm vững
cổ văn, các vấn đề triết học, sử học, địa lý học, ngôn ngữ học v.v...cũng đều cần
có những kiến thức nhất định. Di sản Hán Nôm của ta hàm chứa nhiều những kiến
thức đó, nếu mình hiểu biết sơ sài, khó nói đến viẹc chuyển tải những giá trị đó đến với mọi người.
Chúng ta thừa
hưởng kho tàng di sản Hán Nôm phản ánh biết bao tình cảm tư tưởng của nhiều thế
hệ ông cha, từ Trần Nhân Tông, Nguyễn Trãi,
Lê Thánh Tông, Nguyễn Bỉnh Kiêm, Lê Quý Đôn, Hồ Xuân Hương, Nguyễn Du, Nguyễn Đình
Chiểu đến Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh v.v..đòi hỏi thế hệ chúng ta phải có
những người làm công tác dịch thuật Hán Nôm để chuyển những giá trị tinh thần ấy
đến với người đọc ngày nay.
Sau ngót 50
năm theo đòi sự nghiệp dịch thuật, chủ yếu về dịch thuật Hán Nôm, nay nhiều đồng
nghiệp thế hệ chúng tôi đã đi xa hoặc về hưu trí, nhưng ngành Hán Nôm đã có các
chuyên gia có mặt ở cả ba miền đất nước. Viện nghiên cứu Hán Nôm nơi tôi công tác
hiện cũng đang có những nhà nghiên cứu trẻ tuổi
hăng hái thực hiện sự nghiệp mà tôi đã tham gia đóng góp nhiều chục năm
qua. Mong sao chúng ta sớm tìm ra phương cách thích hợp với thời kinh tế thị trường để có thêm nhiều công
trình dịch thuật giới thiệu các tác phẩm Hán Nôm, đáp ứng mục tiêu chấn hưng văn
hoá nước nhà như công chúng cũng như Quỹ Văn hoá Phan Châu Trinh mong đợi.
Trân trọng
cảm ơn Bà Chủ tịch và vị điều hành buổi lễ cho phép tôi nói lời cảm tạ.
Chân
thành cảm ơn các đại biều và quý cử toạ.
N.Đ.T
24-3-2014
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét